صفحه آرایی چیست؟

صفحه آرایی از حرفه‌های قدیمی و پرکاربرد در زمینه ویرایش و زیباسازی کتب، مجلات و سایر محصولات چاپی به شمار می‌رود. در گذشته این حرفه کاملاً دستی انجام می‌شد ولی امروزه نرم‌افزارهای بسیاری برای این کار وجود دارند که می‌توانند بهترین نتایج را به همراه داشته باشند. در این مقاله سعی داریم شما را با این حرفه و روش‌ها و نکاتی که لازمه این کار است بیشتر آشنا کنیم.

صفحه آرایی به معنای برقراری نظم و هماهنگی در بین بخش‌های نوشتاری و تصویری یک کتاب، مجله یا نوشته است که با القای ظرافت و زیبایی بصری در نوشته، باعث ترغیب هر چه بیشتر خوانندگان نسبت به موضوع می‌شود. از سوی دیگر این حرفه به معنای طراحی و تنظیم تمام اجزای یک کتاب مانند طراحی بالای صفحات، ویرایش عناوین، شماره‌گذاری، ترسیم زیبا و مناسب اشکال و جدول‌ها است. همچنین هنر افراد در انتخاب فوت و اندازه مناسب کلمات، فواصل خطوط از حاشیه صفحه و… تعریف دیگری است که برای این حرفه می‌توان بیان نمود. عملیات صفحه آرایی و بازسازی، قبل از چاپ نوشته انجام می‌شود و کیفیت و تأثیرگذاری آن نیز به میزان دقت، خلاقیت و هنر فرد صفحه‌آرا بستگی دارد. یک فرد مبتدی با شناخت مخاطب، کسب دانش کافی در این زمینه و تمرینات مداوم می‌تواند به یک صفحه‌آرای موفق و حرفه‌ای تبدیل شود.

تاریخچه صفحه آرایی

نسخه‌های قدیمی بسیاری چون آثار و کتب تاریخی برجای مانده است که در هرکدام از آن‌ها اثراتی از صفحه آرایی به چشم می‌خورد. این حرفه اغلب توسط مذهبیان و خوش نویسان انجام می‌شد که دست بالایی در این کار داشتند. البته با شکل‌گیری دوره قاجار و ترویج صنعت چاپ، این حرفه نیز وارد دوره جدیدی شد، چرا که قبل از این دوره مراحل آن کاملاً به‌صورت دستی انجام می‌شد ولی بعد از این دوره، صنعت چاپ نیز به همراه امکانات فنی بسیاری که داشت به کمک این حرفه آمد. تقارن، مشخصه اصلی موجود در صفحه آرایی آثار و کتب قدیمی ایرانی است که این مشخصه را می‌توان در سایر بخش‌های هنری ایران کهن مانند معماری و بناسازی نیز مشاهده کرد؛ اما با ورود این حرفه به دوره معاصر، سایر ابزارهای کاربردی این حرفه بیشتر موردتوجه قرار گرفتند. امروزه با پیشرفت علم و فنّاوری، نرم‌افزارهای کامپیوتری جای روش‌های دستی و قدیمی این حرفه را به‌خوبی پرکرده‌اند.

ملزومات صفحه آرایی

در این حرفه مواردی وجود دارند که باید به‌عنوان روش و رویه معمول کار موردتوجه قرار گیرند تا فرد به یک تسلط لازم در این زمینه دست یابد. این موارد عبارت‌اند از:

مخاطب شناسی

ازآنجایی‌که کار صفحه آرایی با توجه به خصوصیات مخاطب انجام می‌شود، لذا لازم است شما با خصوصیات و انتظارات مخاطبان خود در تمام گروه‌های سنی و جنسیتی تا حدودی آشنایی داشته باشید تا بتوانید موضوع و مفهوم آن نوشته را به‌خوبی منتقل کنید. همان‌طور که می‌دانید رویه این کار برای کودکان کاملاً متفاوت از بزرگسالان است و این تفاوت را می‌توان در نوع فونت، اندازه، تصاویر و رنگ‌بندی صفحات به‌وضوح مشاهده کرد.

اندازه فونت

به مجموعه‌ای از حروف الفبا، اعداد، علائم، نشانه‌های آوایی، علائم دستوری و… که برای نوشتن متون لازم است تا یک مفهوم به طور تمام و کمال به خواننده منتقل شود، فونت یا قلم می‌گویند. اندازه یا بزرگی قلم نیز فاصله بین دورترین (از بالا تا پایین) قسمت‌های آن فونت یا قلم است که در یک جمله در کنار هم قرار گرفته باشند. به‌عنوان‌ مثال وقتی می‌گوییم اندازه یک قلم 16 است، این بدان معناست که فاصله بالاترین قسمت فونت‌های بکار رفته در سطر تا پایین‌ترین قسمت آن‌ها برابر 10 است.

انتخاب فونت

نحوه انتقال اطلاعات نوشتاری بستگی به نوع قلمی دارد که شما برای این کار انتخاب می‌کنید. معمولاً برای انتقال سریع اطلاعات به مخاطب از قلمی استفاده می‌شود که راحت‌تر خوانده شود. البته در متون بلند لازم است از قلمی استفاده شود که سطرها را طولانی و نزدیک به هم نشان ندهد، چرا که در این حالت مخاطب سطرها را گم می‌کند و در روند مطالعه وی اختلال ایجاد می‌شود.

اندازه کاغذ

اگر می‌خواهید از حداکثر فضای کاغذ خود در صفحه آرایی استفاده کنید و مانع از هدر رفتن آن شوید، لازم است تقسیماتی را در کار خود لحاظ کنید. مرسوم‌ترین این تقسیم‌بندی‌ها روش نصف کاغذ است، در این روش فضای کاغذ پس از هر بار تقسیم نصف مقدار اولیه خود می‌شود و از این روش در قطع‌های وزیری، رحلی و رقعی استفاده می‌شود.

هدف از صفحه آرایی

هدف از این حرفه ایجاد شوق و انگیزه بیشتر در خوانندگان به‌منظور فهم بهتر موضوع است و اینکه خوانندگان در هنگام مطالعه احساس خستگی و دل‌زدگی نکنند. یک صفحه‌آرای قوی و حرفه‌ای می‌تواند در توسعه و پیشرفت فرهنگی مطالعه و کتاب‌خوانی نقش به سزایی داشته باشد و سبب تقویت ذائقه دیداری مخاطبان شود. از دیگر اهداف این حرفه را می‌توان افزایش انتقال مفهوم به مخاطب و درگیر کردن او با موضوع نوشته و مسیر داستان دانست که به طور معمول این کار را با استفاده از شگردهای حرفه‌ای در انتخاب متن و تصویر انجام می‌دهند. به‌عنوان‌مثال در صفحه آرایی مطالب مربوط به گروه سنی کودکان و نوجوانان همواره سعی می‌شود با استفاده از تصویرسازی، رنگ پردازی، حذف و اضافه فضای خالی داخل صفحات و… یک تأثیرگذاری قوی در خوانندگان این رده سنی ایجاد شود و هدف از صفحه آرایی نیز چیزی غیر از این دستاورد نیست.

عناصر مهم در صفحه آرایی

هر صفحه آرایی دارای عناصر مختص به خود است که باید حتماً موردتوجه قرار گیرند تا نتیجه مرود نظر حاصل شود. دو مورد از مهم‌ترین عناصر لازم در این حرفه، سن مخاطب و جنسیت آن است که در اغلب آنها مدنظر قرار می‌گیرد. در این کار طراح باید با توجه به رده سنی مخاطب به مشخصاتی چون طراحی جلد کتاب، نوع تصاویر، فونت و رنگ‌های بکار رفته در آن توجه کافی داشته باشد. چرا که یک طراحی جلد ساده و خشک هیچ‌گاه نمی‌توان مخاطبان رده سنی پایین را به خود جلب کند. مورد دوم برای این کار در نظر گرفتن جنسیت مخاطب است، چرا که برخی از کتاب‌ها و کاتالوگ‌ها دارای گروه مخاطب تک جنسیتی هستند. در این شرایط با توجه به جنسیت مخاطب لازم است از عناصر دیداری، رنگ‌آمیزی و تصاویر متناسب با هر جنسیت در مراحل صفحه آرایی استفاده کرد.

انواع صفحه آرایی:

صفحه آرایی کتاب

صفحه آرایی کتاب از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین کاربردهای این حرفه به شمار می‌رود. برای این کار ابتدا موضوع و مخاطب هدف را مشخص می‌کنند و سپس بر اساس این معیارها به ویرایش و زیباسازی کتاب موردنظر می‌پردازند. این حرفه شامل مراحل مختلفی است که انجام درست و کامل آن‌ها لازمه دستیابی به یک نتیجه مطلوب است. مرحله اول صفحه آرایی برای چاپ کتاب در مورد انتخاب قطع کتاب متناسب با موضوع موردنظر است. سپس در مرحله بعدی نوع چیدمان کتاب مشخص می‌شود و بعد از آن نوبت به انتخاب نوع فونت و اندازه آن برای عنوان‌های موجود در کتاب است. در مرحله آخر نیز برای قالب کلی کتاب یک طراحی مناسب در نظر گرفته می‌شود به‌گونه‌ای که با موضوع و گروه هدف مخاطبان آن هماهنگی لازم را داشته باشد.

صفحه آرایی مجله

اگرچه به نظر می‌رسد که صفحه آرایی در مجله شبیه به کتاب باشد ولی در حالت کلی این‌طور نیست و تنها وجه شباهت این دو در زیبایی بصری به کار گرفته شده در متن و تصویر آن‌هاست. مجله‌ها دارای ساختار و چیدمان مخصوص به خود هستند و در آن‌ها اصول ترکیب‌بندی تصویر و متن به گونه کاملاً متفاوتی انجام می‌شود. به‌ عنوان مثال مشخصه اول و ویژه در صفحه آرایی مجله استفاده زیاد از تصاویر و عناصر دیداری است که در کتاب این مشخصه کمتر دیده می‌شود. مشخصه دوم حجم محتوایی است که در صفحات آن لحاظ می‌شود که کاملاً متفاوت از کتاب است و مشخصه سوم نوع محتوای بکار رفته در مجلات است که دارای ویژگی‌های مختص به خود است. علاوه بر این موارد نوع چیدمان و ترکیب‌بندی متن و تصاویر در مجلات ممکن از است از یک صفحه به صفحه دیگر دستخوش تغییرات زیاد و قابل‌توجه ای شود.

خدمات صفحه آرایی:

صفحه آرایی انواع کتاب و مجله نیازمند تخصص خاص و رعایت اصول و استانداردهایی است که در صورتی که به درستی رعایت نشوند ممکن است طرح پیاده سازی شده کیفیت مدنظر را دارا نباشد به همین دلیل نیاز است تا از افراد متخصص در این زمینه برای صفحه آرایی خود استفاده کنید. تیم نشرینو با نیروهای متخصص خود در زمینه خدمات صفحه آرایی می‌تواند به شما در زمینه انواع صفحه آرایی کمک کند. برای این کار تنها کافیست به بخش خدمات صفحه آرایی در سایت نشرینو مراجعه کنید و از خدمات حرفه ای صفحه آرایی نشرینو بهره مند شوید.