تاریخچه صفحه آرایی در ایران و جهان

تاریخچه صفحه آرایی

تاریخچه صفحه آرایی به زمان های گذشته همزمان با کشیدن شکل ها بر می گردد. با ابداع خط، نوشتن آغاز شد و نوشتن روی پوست جانوران و پارچه رواج یافت تا در نهایت به کاغذ ختم شد. در دنیای امروز صفحه آرایی به عنوان یک مهارت کاربردی شناخته می شود که نشرینو شرکتی برتر در این زمینه به حساب می آید. اگر علاقه دارید که با گذشته صفحه آرایی آشنا شوید با ما همراه باشید.

تاریخچه صفحه آرایی در ایرن ایران

قبل از ابداع خط، برای برقراری ارتباط در بین مردم از اشکال و تصاویر استفاده می شود. نقوش مختلف روی سنگ ها و کتیبه ها نشان می دهد که مردم ابعاد، اندازه و تناسب را درک می کنند. آن ها پوست حیوانات را به شکل مربع یا مستطیل می بریدند و نقش های خودشان را در متن آن ترسیم می کردند که نشان از درک آن ها از شکل شناسی است.

تحول در ساخت شکل در هزاره چهارم

ساخت خشت توسط انسان در هزاره چهارم قبل از میلاد، تحولی عظیم در زمینه شکل شناسی انسان به وجود آورد. به همین دلیل بود که کاتبان درک خوبی از خطوط عمودی، افقی و مورب فراگرفته بودند و از همان ابتدا مطالب نوشتاری در سطرهای منظم و براساس فاصله های یکسان نوشته می شدند. آغاز دوره تاریخچه صفحه آرایی به این زمان بازمی گردد. کاتبان در آن دوره به صفحه آرایی توجه بسیاری می کردند. همین طور کاتبان تصاویر را در قسمت مناسبی در متن ترسیم می کردند. همچنین روی کار آمدن مجموعه های تخصصی در زمینه خدمات صفحه آرایی را می‌توان به عنوان یکی دیگر از مهم ترین علل گسترش صفحه آرایی در ایران می‌توان نام برد.

تحول در ساخت شکل در هزاره چهارم

منحصربه فرد ترین صفحه آرایی جهان باستان

یکی از بهترین و منحصربه فرد ترین صفحه آرایی جهان باستان، کتیبه داریوش در بیستون است. در این کتیبه هدف داریوش در یک شکل به صورت چشم نوازی، ترسیم شده است. این کتبه بزرگ با هدف های سیاسی طراحی شده و جزو زیباترین آثار به جامانده در تاریخچه صفحه آرایی جهان باستان است.

منحصربه فرد ترین صفحه آرایی جهان باستان

• کاتبان عصر باستان

باتوجه به اسناد موجود در عصر زمان، کاتبان به اندازه کلمات، تعداد سطرها، فواصل آن و اندازه سطرها توجه زیادی می کردند و در تلاش بودند تا هماهنگی و نظم بین آن ها را به وجود آورند.

• مانی صفحه آرای عصر باستان

سابقه صفحه آرایی به نگارگر مانی در کتوب ارژنگ بر می گردد که در دوره های متفاوت با پیشرفت نگارگری ایرانی و رشد خوشنویسی ایرانی پیشرفت چشمگیری داشت.

با توجه به تاریخچه صفحه آرایی مانی در قرن سوم میلادی زندگی می کرد. کتاب های او با توجه به صفحه آرایی نگاشته می شود. او از پوست و پارچه برای نوشتن استفاده می کرد و در زیبایی تصاویر و نوشتار تبحر خاصی داشت. آن ها بر اساس باورهای گذشته خودشان از رنگ های متفاوت سیاه، طلایی، قرمز و سبز استفاده می کردند. قدیمی ترین مدارک نوشتاری در ایران مربوط به پیروان مانی است که به قرن هشتم و نهم میلادی بر می گردد.

• رشد صفحه آرایی با ورود کاغذ

اگر به تاریخچه صفحه آرایی در دوران اشکانیان و ساسانیان توجه کنید، رشد چشمگیر صفحه آرایی را مشاهده می کنید. در دوران ساسانی با رواج کاغذ به جای استفاده از پوست در بین مردم، نگارش کتاب ها رواج بیشتری پیدا کرد. در همان دوران، مدرسه جندی شاپور که یکی از مراکز اصلی نگارش کتاب بود، تاسیس شد که در آن نگارش کتاب با تاکید بر صفحه آرایی اهمیت پیدا کرده بود. در دوره های بعد با تاسیس کتابخانه های فراوان توسط افرادی مانند خواجه نظام الملک، رشد کتاب و صفحه آرایی رونق یافت.

• احیای صفحه آرایی

در سال 608 قمری با ورود مغول ها به ایران، تمدن ایران دچار ضربه شد. بسیاری از کتاب و نوشته ها توسط مغول ها از بین رفت و کاتبان ماهر در صفحه آرایی کشته شدند. آسیب زیادی به فرهنگ ایران وارد شد و تاریخچه صفحه آرایی در حال نابودی بود. بعد از خروج مغول ها به ایران، حکومت ایلخانیان تاسیس شد و با گذشت زمان اوضاع کشور بهبود پیدا کرد. با همت غازان در این دوره، فرهنگ ایران مجدد زنده شد و به تبع آن کتاب نویسی و صفحه آرایی رشد پیدا کرد. خواجه رشیدالدین با تاسیس ربع رشیدی در تبریز در احیای هنر کتاب آرایی تلاش بسیاری کرد؛ زیرا برای تامین کتاب، مراکز کتاب سازی تاسیس شد.

احیای صفحه آرایی

• صفحه آرایی ایرانی دستخوش فرهنگ چینی

ویژگی اصلی این دوره تاثیر هنر چینی بر صفحه آرایی کتابان و نقاشان بود که مورد حمایت دربارهای محلی قرار گرفت. در دوران آل مظفر تلاش های بسیاری برای شکل گیری سبک شیرازی در صفحه آرایی انجام شد.

• شکل گیری ساختار کامل کتاب آرایی

در سده های ابتدایی هجری، کتاب آرایی رشد خوبی پیدا کرد. کاتبان با استفاده از نسخه آرایی، صفحه آرایی و فن کتاب سازی به کتاب ها نظم و زیبایی بسیاری دادند. اوج این دوره به زمان فرمانروایی تیموریان بر می گردد.

• دوران افول صفحه آرایی

متاسفانه در اواخر دوره صفوی به دلیل تاثیرپذیری از فرهنگ غرب، صفحه آرایی نزول پیدا کرد و از قوت آن کاسته شد. با حمله تیمور به ایران و ویرانگری ها او، دوران افول آن ادامه پیدا کرد.

• عصر طلایی دوران صفحه آرایی

بعد از تیمور، جانشینانش تحت تاثیر فرهنگ غنی ایران باستان قرار گرفتند و نقش مهمی در شکوفایی این فرهنگ و رشد صفحه آرایی و کتابنویسی داشتند. شاهان تیموری مانند شاهرخ، بایسنقر میرزا و سلطان حسین نقش زیادی در این رشد داشتند. آن ها با تاسیس کتابخانه های فراوان و جمع آوری نسخه های خطی با ارزش، صفحه جدیدی را در تاریخچه صفحه آرایی ایران باز کردند.

بعد از تیموریان با قدرت گیری آق قویونلوها صفحه آرایی نیز با اوضاع آشفته سیاسی مجدد از رونق آن کاسته شد. شاه اسماعیل با شکست آق قویونلوها سلسله صفوی را بنا کرد. او به هنر و فرهنگ علاقه زیادی داشت به همین دلیل باعث حضور برخی از شاعران در دربار شد. پس از آن شاه طهماسب نیز راه پدرش را ادامه داد.

• تاسیس کارگاه های کتاب سازی

شاه طهماسب به دلیل علاقه شخصیش به خوش نویسی و نقاشی، کارگاه های کتاب سازی بسیاری را در تبریز راه اندازی کرد که در نهایت باعث رشد هنر صفحه آرایی در این دوره شد.

• مهاجرت کاتبان و هنرمندان به هند

شاه طهماسب به دلایل مذهبی، نگارگری را مخالف مسائل دینی دانست و از صفحه آرایی و کتاب آرایی روی گردان شد. این عامل باعث مهاجرت بسیاری از کتابان و هنرمندان به هند شد.

بعد از تحولات در صفحه آرایی در دوران صفوی، این هنر رونق چندانی نداشت. بعد از سقوط صفویه و دست گرفتن حکومت توسط افغان ها، هنر از جمله کتاب آرایی از رونق افتاد. در دروران نادرشاه افشار نیز تغییری در هنر کتاب آرایی ایجاد نشد و فقط در دوره سلطنت کریم خان زند، رواج موقتی به وجود آمد.

تاریخچه صفحه آرایی در جهان

کیفیت صفحه آرایی در دنیای امروز با گذشت زمان تحت تاثیر عوامل متعددی مانند جامعه، پیشرفت صنعت چاپ و فن آوری های نوین است. در قرن 19 میلادی روند صفحه آرایی تغییر چشمگیری کرد و بیش از هر چیز، استفاده از تصاویر با استفاده از متن کاربرد پیدا کرد. با شروع فعالیت های شرکت های تبلیغاتی و حضور مجله های اختصاصی گرافیک باعث تغییراتی عظیم در این حوزه شد.

حرف پایانی

در طول سالیان مختلف با ظهور دولت ها و فرماندهان، تاریخچه صفحه آرایی مدام در حال تغییر و دگرگونی بود. حمله و جنگ در داخل کشور باعث انحطاط این هنر شد. عدم علاقه برخی از پادشاهان به این هنر، تاثیر بسزایی بر افول آن گذاشت. به طول کل صفحه آرایی در دوران هایی به اوج خود می رسد و در برخی از سلسله ها به مرز نابودی نزدیک می شود. اما با این وجود صفحه آرایی در ایران از بین نرفت و برای آیندگان باقی ماند.

در حال حاضر مراکز مختلفی به صفحه آرایی مطالب و کتاب ها می پردازند. نشرینو یکی از مراکز برتر در زمینه صفحه آرایی و ویراستاری کتاب است که توانسته رضایت 97 درصدی مشتریان را کسب کند. این مجموعه با انجام بیش از 160 پروژه موفق به برندی معتبر در این عرصه تبدیل شده است. اگر قصد صفحه آرایی کتابتان را دارید می توانید از نشرینو به عنوان یارهمراه استفاده کنید.